۰
plusresetminus
آخرین پادشاه اتابکان تنها فرمانروای زن استان فارس؛

زنی که از شیراز در برابر حمله مغول‌ها محافظت کرد

تاریخ انتشارجمعه ۱۴ آبان ۱۴۰۰ ساعت ۱۱:۵۳
آبش خاتون تنها فرمانروای زن استان فارس در قرن هفتم هجری است که از سوی ایلخان مغول، اتابک شیراز بوده که توانست با محافظت از شیراز در برابر حمله مغول‌ها‌، شیراز را از غارت و تخریب در امان بدارد و به سبب مهاجرت هنرمندان، دوره درخشان هنر شیراز شکل گرفت.
آرامگاه ابش خاتون در شیراز
آرامگاه ابش خاتون در شیراز
به گزارش حافظ خبر؛ در هرگوشه شهر شیراز که آدرس " فلکه خاتون " را پرسیدم، به راحتی پاسخ دادند و آدرس را در اختیارم گذاشتند، اما وقتی پرسیدم دلیل نامگذاری این منطقه به فلکه خاتون چیست؟ همه با بهت و حیرت نگاهم کردند و پس از چند ثانیه ابراز بی اطلاعی کردند!
هر چند فلکه‌ خاتون برای همه ساکنان شهر شیراز نامی آشناست، اما این پرس وجوها نشان داد که از ساکنان شهر شیراز تنها تعداد خیلی کمی  دلیل مشهور شدن  این نقطه به نام «خاتون» را می‌دانند.
دلیل نامگذاری این نقطه از شهر، وجود آرامگاه ابش خاتون است.
آبش خاتون تنها فرمانروای زن استان فارس بوده که در سال ۶۶۲ قمری بر این ایالت حکمرانی می کرده که گفته می شود وجه تسمیه و شهرت فلکه خاتون به سبب قرار گرفتن مقبره وی در آنجاست.
این آرامگاه در جنوب شرقی شهر شیراز، نزدیک میدان دفاع مقدس و در نزدیکی دروازه قصابخانه و جنب آتش نشانی قرار دارد.
امروزه تنها قسمتی از بنای نیمه ویران «آبش خاتون» وجود دارد، اما روزگاری بنای مجلل و زیبا بوده است.
ملکه آبش خاتون آخرین پادشاه اتابکان فارس
آبش خاتون دختر اتابک سعدبن ابوبکر بن سعد زنگی و ترکان خاتون، ملکه ایران در قرن هفتم قمری بود و تنها فرمانروای زن استان فارس است که از سوی ایلخان مغول، اتابک شیراز بوده است‌ و به نامش سکه ضرب کردند.
درباره بنای آبش خاتون، مطالب گوناگون نگاشته‌ شده، اما آنچه به حقیقت نزدیک‌تر است این که ملکه آبش خاتون همسر منگو تیمور پسر یازدهم هلاکو بوده و مدت ۲۲ سال پادشاهی کرده است و زندگی شاهانه ‌خود را در شهرهای شیراز و تبریز گذراند.
پس از این که آبش خاتون در سال ۶۸۵ هجری قمری، بر اثر بیماری در تبریز درگذشت، جسد وی را  در شهر تبریز به خاک سپردند اما پس از مدتی، دخترش کردوجین، جنازه وی را از تبریز به شیراز آورد و در رباط اَبش به خاک سپرد.
براساس مستندات موجود، او در زمان حکمرانی خود فعالیت های زیادی برای پیشرفت شهر انجام داده است.
آبش خاتون به محض استقرار در شیراز خواجه نظام‌الدین را به وزارت برگزید. او که یک فرد محلی بود با رضایت مردم برای اداره امور فارس انتخاب شد و زمینه آرامش و رفاه مردم را فراهم آورد.
آبش خاتون در زمان حکومتش خدمات ارزنده ای را به مردم شیراز ارائه داد و به همین دلیل نزد مردم استان فارس و شهر شیراز بسیار قابل احترام بوده است.
وی در زمان حکومتش با استفاده از روابطی که داشت، توانست شیراز را از حمله مغول در امان نگه دارد و آبادانی این شهر توانست بسیاری از هنرمندان را به شیراز جلب کند که بعدها تشکیل و رونق مکتب شیراز، رهاورد همین مهاجرت ها شد.
اما طی سال های متمادی آرامگاه آبش خاتون که در جوار میدان خاتون در کوچه پس کوچه های کم عرض و باریک این منطقه واقع شده بود، چندان مورد استقبال و بازدید گردشگران قرار نداشت و به صورت طبیعی نیز مردم اطلاعات مطلوبی از این دوره تاریخی و حتی شخص آبش خاتون نداشتند.
آزادسازی اطراف آرامگاه و ایجاد پارک و فضای سبز در این محدوده باعث شد که نه تنها آبش خاتون از انزوای سال های گذشته خود بیرون بیاید بلکه توانست آرامگاه را به یکی از قطب های جدید گردشگری شیراز تبدیل کند.
آبش خاتون به لحاظ دوره تاریخی یک دوره بسیار درخشان و تنها یادگار دوره درخشان هنر شیراز است، دوره‌ای که موجب پیدایش مکتب شیراز می شود.
دلیل این امر نیز چنین است که آبش توانست از حمله مغول‌ها جلوگیری کند و فارس به خاطر ابتکار عمل آبش خاتون، از وحشی‌گری‌ها و غارت مغول‌ها در امان ماند و در شرایطی که شهرهای بزرگ ایران به ویرانه تبدیل شده بودند، هنرمندان به شیراز که همچنان آباد بود، مهاجرت کردند و این امر سبب احیای انواع هنرها، به خصوص نگارگری در شیراز شد.
دوره حکومت این زن، تنها دوره ایست که حکومت در اختیار پادشاهی یک زن بوده است.
متاسفانه مقبره آبش خاتون طی این سال ها مغفول مانده و مرمت و بازسازی آن و رسیدگی به محیط پیرامون مقبره شاید بتواند رونقی به این محل بدهد.
آرامگاه اَبش خاتون که به نام رباط اَبش نیز شهرت داشته، بنایی سه طبقه بوده است که گنبدی روی آن وجود داشته اما بعدها این گنبد و قسمتی از طبقه سوم مقبره فرو ریخت که بنا به مصلحت، برای حفظ بقیه این ساختمان، طبقه سوم، کلا تخریب شد و بنای فعلی به شکل یک مکعب درآمده است که هر ضلع آن ۱۶.۷۵ متر و ارتفاعی در حدود ۱۰ متر دارد.
اطراف مقبره با کاشی‌های معرق نفیسی تزیین شده بود که هم اینک بخش زیادی از آن کاشی‌ها از بین رفته و فقط کاشی‌های یک جبهه آن که در پشت آن آتش نشانی بود، باقی مانده است و قسمت‌هایی از کاشی‌کاری های داخل بنا در موزه پارس نگهداری می‌شود.
در بالای بنا کتیبه‌هایی مشتمل بر آیات قرآنی به خط ثلث و روی کاشی نصب شده است.
آرامگاه اَبش خاتون در حیاط بنا و در اتاقی با میله‌های سبز رنگ قرار گرفته است.
مقبره اَبش خاتون در دی سال ۱۳۱۰ توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره ۷۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
کد مطلب : ۲۴۰۶۵
برچسب ها :
شهرحافظ حافظ نیوز حافظ خبر حافظ‌خبر خبرگزاری فارس فارس فارسی استان فارس شیراز فلکه خاتون ابش خاتون آرامگاه فرمانروا فرمانروای زن زنان ۶۶۲ قمری ایالت حکمرانی میدان دفاع مقدس دروازه قصابخانه آتش نشانی اتابک سعدبن ابوبکر بن سعد زنگی ترکان خاتون ملکه ملکه ایران ایران ایرانی قرن هفتم هجری قمری ایلخان مغول ایلخان مغول اتابک سکه منگو تیمور هلاکو خان مغول پادشاهی شاهانه تبریز ۶۸۵ هجری قمری کردوجین رباط اَبش پیشرفت خواجه نظام‌الدین آرامش رفاه مکتب شیراز شهر تاریخی بناهای تاریخی عمارت تاریخی تاریخ خوارزمشاهی تاریخ مغول تاریخ فارس گردشگری گردشگری شهری قطب فرهنگی و گردشگری گردشگری در فارس فرهنگ و هنر هنرمندان هنرمند هنر هنر شیراز نگارگری آیات قرآن ثلث خط ثلث ثلث ایرانی خوشنویسی هنرهای تجسمی موزه پارس کاشی کاشی کاری ۱۳۱۰ وزارت فرهنگ و هنر فهرست آثار ملی ایران شماره ۷۶ فهرست آثار ملی ایران میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی میراث فرهنگی استان فارس میراث فرهنگی فارس چهره های برتر میراث فرهنگی استان فارس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس میراث فرهنگی ناملموس اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس
ارسال نظر
نام شما
آدرس ايميل شما


نظرات شما
feedback
Romania
هر چه آبادی هست مربوط به ۱۳۱۰ تا ۱۳۵۷ هست
---
پاسخ: بسم الله الرحمن الرحیم. دوست گرامی سلام و درود. این تنها دیدگاه شماست. تا آبادی را چه بدانی. نگاهی به دگرگونی، آبادانی و سازندگی در سال‌های 1358 تا 1360 با همه درگیری‌های درون‌شهری و برون‌شهری که جمهوری اسلامی ایران با آن روبرو بوده است، خود نشان می‌دهد که به اندازه همه این بازه‌ای که گفته‌اید سازندگی و آبادانی در ایران رخ داده است. نمونه‌ای برای آن را می‌توان در گازرسانی، برق‌رسانی و آب‌رسانی و همچنین خط تلفن به بیشتر نقاط کشور، حتی بسیاری از روستاها بود که پهلوی هم می‌توانست انجام دهد و انجام نداد. از سوی دیگر نهضت سوادآموزی در همان چند سال نخست آغاز به کارش، سطح سواد عمومی را بیش از 50 درصد افزایش داد. نگاهی به این آمار خود نشان‌دهنده آبادانی در ایران پس از انقلاب است که شما یا دیگران دانسته یا ندانسته در صدد انکار آن هستید.