در صورتی که در توافقنامه پایانی، مواردی چون تک مرحله ای بودن کل مذاکرات و عدم اقدامات برگشت ناپذیر از سوی ایران و همچنین لغو یکباره کل تحریمها و تداوم برنامه هسته ای ایران در عمل
نقدی متفاوت بر عملکرد دستگاه دیپلماسی؛
همه چیز پیرامون «داده ها» و «ستانده ها»ی توافق هسته ای لوزان/ «توافق راهبردی یا جام زهر؟»/ چرا دلواپسی ها همچنان ادامه دارند؟/ توافق هسته ای چه تحولی در اقتصاد و صنعت ملی ایجاد میکند؟
تاریخ انتشارشنبه ۱۵ فروردين ۱۳۹۴ ساعت ۰۹:۳۸
بر این اساس پس از قریب بیست ماه تلاش دستگاه دیپلماسی دولت، سرانجام نشانه های آشکاری از خاتمه یافتن پرونده هسته ای ایران نمایان گردید و بیانیه لوزان که به دلیل نوع نگارش و به کار بردن واژگان الزام آور حقوقی برای طرفین بیش از بیانیه سیاسی به یک توافق سیاسی شباهت دارد، نوید بخش توافق نامه نهایی هسته ای خواهد بود که بنا بر گفته دولت یازدهم قرار است منجر به لغو تحریمهای بین المللی مرتبط با پرونده هسته ای علیه ایران گردد.
«داده ها» و «ستانده ها»ی توافق هسته ای لوزان
خلاصه ای از مجموع راه حل های تفاهم شده برای رسیدن به برنامه جامع اقدام مشترک به شرح زیر می باشد:
1- تداوم محدود و تقلیل یافته برنامه هسته ای از جمله غنی سازی
- تعداد سانتریفیوژهای ایران از 19000 کنونی به 6104 دستگاه میرسد، که در 10 سال آینده تنها 5060 عدد از آن ها اورانیوم غنی سازی خواهد کرد. تمامی سانتریفیوژها از نوع IR-1 خواهد بود.
- ایران موافقت کرده دستکم به مدت 15 سال، بالای 3.67درصد غنی سازی نکند.
- ایران موافقت کرده است که به مدت دستکم 15 سال، ذخایر اورانیوم غنی شده خود را از مقدار 10000 کلیوگرم کنونی، به 300 کیلوگرم کاهش دهد.
- تمامی سانتریفیوژهای اضافی ایران تحت نظارت آژانس ذخیره شده و تنها برای جایگزینی سانتریفیوژهای فعال مورد استفاده قرار می گیرند.
- ایران موافقت کرده است که تا 15 سال هیچ تأسیسات غنی سازی تازه ای نسازد.
2- نیمه تعطیل شدن تاسیسات فوق پیشرفته فردو
بر اساس راه حل های بدست آمده تاسیسات هسته ای فوق پیشرفته فردو به مرکز تحقیقات هسته ای و فیزیک پیشرفته تبدیل خواهد شد. بیش از ۱۰۰۰ ماشین سانتریفیوژ و تمامی زیرساخت آنها در فردو حفظ و نگهداری خواهند شد که از این میان تنها دو آبشار سانتریفیوژ می توانند به کار خود ادامه دهند. همچنین نیمی از تاسیسات فردو با همکاری برخی از کشورهای(۱+۵) به انجام تحقیقات پیشرفته هسته ای و تولید ایزوتوپ های پایدار که مصارف مهمی در صنعت، کشاورزی و پزشکی دارد، اختصاص پیدا می کند.
3- بازطراحی راکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک
مطابق راه حل های موجود؛ راکتور تحقیقاتی اراک آب سنگین باقی خواهد ماند و بازطراحی خواهد شد که در این باز طراحی راکتور ضمن کاهش میزان تولیدی پلوتونیوم، کارآیی راکتور اراک به میزان قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد. بازطراحی راکتور اراک در چارچوب یک برنامه زمان بندی مشخص و در قالب یک پروژه بین المللی مشترک تحت مدیریت ایران آغاز و پس از آن بلافاصله ساخت آن شروع و در چارچوب یک برنامه زمان بندی تکمیل خواهد شد. تولید سوخت رآکتور اراک و اعطای گواهی بین المللی سوخت راکتور از جمله موارد این همکاریهای بین المللی خواهد بود. از طرف دیگر، کارخانه تولید آب سنگین نیز مانند قبل به کار خود ادامه خواهد داد.
4- وعده لغو تحریم ها
براساس راه حل های بدست آمده، پس از اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک ، تمامی قطعنامه های شورای امنیت لغو خواهد شد و همه تحریم های اقتصادی و مالی چندجانبه اروپا و یکجانبه آمریکا که به دلیل مسئله هسته ای وضع شده است از جمله تحریم های مالی، بانکی، بیمه، سرمایه گذاری و تمامی خدمات مرتبط با آنها در حوزه های مختلف از جمله نفت، گاز، پتروشیمی وخودور سازی فورا لغو خواهند شد. همچنین تحریم ها علیه اشخاص حقیقی و حقوقی، سازمان ها، نهادهای دولتی و خصوصی تحت تحریم های مرتبط هسته ای ایران از جمله؛ بانک مرکزی، سایر موسسات مالی و بانکی، سوئیفت، کشتیرانی و هواپیمایی جمهوری اسلامی، کشتیرانی نفت که مرتبط با موضوع هسته ای ایران وضع شده به طور همه جانبه برداشته خواهند شد. همچنین کشورهای عضو گروه (۱+۵) متعهد هستند از وضع تحریم های جدید در موضوع هسته ای خودداری نمایند.
5- وعده همکاری های بین المللی
همکاری های بین المللی هسته ای با جمهوری اسلامی ایران از جمله با اعضای ۱+۵ در حوزه ساخت نیروگاه های هسته ای، راکتور تحقیقاتی، گداخت هسته ای، ایزوتوپ های پایدار، ایمنی هسته ای، پزشکی و کشاورزی هسته ای و … امکان پذیر و ارتقاء پیدا خواهند کرد. بر اساس برنامه جامع اقدام مشترک، دسترسی ایران به بازار جهانی، عرصه های تجاری، مالی، دانش فنی و انرژی نیز فراهم خواهد شد.
توافق راهبردی یا جام زهر؟
با نگاهی به بندهای توافق صورت گرفته با 5+1 می توان دریافت برنامه هسته ای ایران به شکل فزاینده ای محدود شده و ایران عملا از غنی سازی اورانیوم به میزان بیش از 3/67 درصد برای یک بازه زمانی طولانی مدت محروم خواهد بود همچنین حجم اورانیوم غنی شده نیز از ده هزار کیلوگرم فعلی به حدود سیصد کیلوگرم کاهش خواهد یافت. اما تا این جای کار نکته مهم این توافق آن است که دستگاه دیپلماسی دولت یازدهم نه از جانب حسن روحانی، بلکه از جانب نظام اسلامی در این مذاکرات حضور داشته و احتمال عدم اشراف و یا درجریان نبودن و عدم موافقت مقام معظم رهبری با کلیات و جزییات توافق صورت گرفته تقریبا منتفی به نظر می رسد.
از سوی دیگر در صورتی که در توافقنامه پایانی، مواردی چون تک مرحله ای بودن کل مذاکرات و عدم انجام اقدامات برگشت ناپذیر از سوی ایران و همچنین لغو یکباره کل تحریمها از جانب غربیها و تداوم برنامه هسته ای ایران در عمل لحاظ شود می توان از این توافق به عنوان یک دستاورد راهبردی برای نظام اسلامی یاد کرد.
چرا دلواپسی ها ادامه دارد؟
و اما آنچه که سبب می شود بدبینی ها نسبت به این توافق تداوم داشته باشد، احتمال بالای عدم اجرای بندهای الزام آور برای طرف غربی در ساحت عمل از یک سو و تفاسیر مختلف از این توافق نامه از سوی دیگر است. باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در نخستین واکنش به توافق لوزان می گوید: «تحریم های هسته ای به صورت مرحله به مرحله لغو می شود و تحریم های مرتبط با مسئله موشکهای بالستیک ایران و حقوق بشر، باقی خواهد ماند.» این گفته به آن معناست که اولا کل تحریمها یکجا برداشته نمی شود و در خصوص اینکه لغو هر مرحله از تحریمها چقدر طول خواهد کشید ابهام وجود دارد و ثانیا کل تحریمها نیز قرار نیست برداشته شود بلکه تنها تحریمهایی که مرتبط با موضوع هسته ای است برداشته خواهد شد و خیل انبوه تحریمهای مربتط با مسائل دیگر نظیر حقوق بشر و یا برنامه موشکی ایران همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند. از سویی دیگر، جان کری وزیر امور خارجه آمریکا نیز پس از این توافق مدعی شد: «در صورت بدقولی ایران، تحریم ها فوراً بازمی گردد/تحریم ها تدریجاً برداشته می شود.» بنابراین می توان مسئله تدریجی بودن لغو تحریمها و ابهام در بازه زمانی اجرای آن را قطعی دانست گرچه رییس جمهور روحانی در تفسیری دیگر از این توافق مدعیست تمام تحریم ها در همان روز اجرای توافق لغو خواهد شد. و اما عبارت (بدقولی ایران) و معنا و مفهوم آن به عنوان نقطه ای تاریک و مبهم که هرگاه طرف غربی اراده کند می تواند به آن تمسک جوید و از آن طریق یک طرفه توافق را زیر پا بگذارد همچنان موجب نگرانی است. بنابراین عدم توازن میان آنچه که ایران به صورت نقد به طرف غربی در این توافق می دهد و آنچه که طرف غربی به صورت نسیه شاید به طرف ایرانی بدهد، سبب شده است شبکه خبری سی ان ان آمریکا در تیتری معنا دار، از توافق لوزان با عنوان جام زهر برای رهبر ایران نام ببرد. جام زهری که به قول این شبکه خبری باید دید آیا رهبر ایران آن را سر می کشد یا خیر؟ لینک
توافق هسته ای چه تحولی در اقتصاد و صنعت ملی ایجاد می کند؟
با فرض اینکه توافق هسته ای نه جام زهر بلکه یک توافق راهبردی برای نظام اسلامی باشد و بدون توقف برنامه هسته ای کشورمان منجر به لغو یکباره همه تحریمها نیز شود باز هم این سوال باقیست که توافق هسته ای قرار است چه تحولی در اقتصاد و صنعت ملی ایجاد می کند؟ آیا تمام معضلات اقتصاد و صنعت ملی ما با مسئله تحریمها مرتبط است و ربطی به سو مدیریت ها و برنامه های غلط اقتصادی دولتها ندارد؟ به راستی نقش لغو تحریمها در تحقق اقتصاد مقاومتی و تکیه بر نیروهای دورن زای کشور چیست؟ کدام بند توافق هسته ای وزارت جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت را مجاب خواهد کرد در راستای حمایت عملی از کشاورزان و باغداران و تولید کنندگان نهاده های کشاورزی از واردات انبوه میوه، غلات و شکر و ... دست برداشته و به تولید ملی رونقی دوباره بخشند؟ کدام بند از توافق هسته ای مانع از آن خواهد شد که در سال 94، دولت جلوی واردات بیش از دو میلیارد دلار خودروهای لوکس مانند پورشه و مازراتی را به کشور را بگیرد؟ آیا توافق هسته ای می تواند دولت را برای حمایت جدی تر از صنعت داخلی و بهبود فضای کسب و کار و همچنین کاهش تصدی گری دولتی و واگذاری بنگاه های صنعتی و اقتصادی به خود مردم ترغیب کند؟ توافق هسته ای چه میزان بر هدایت صحیح و مدیریت اصولی حجم بالای نقدینگی به سمت تولید نقش خواهد داشت و اساسا آیا می تواند مانع به وجود آمدن حباب های کاذب بازار طلا و ارز شود؟
این موارد و ده ها مورد دیگر که بخش عمده ای از معضلات امروز کشور را تشکیل می دهند جمله سوالاتی هستند که پاسخ آنها قطعا ارتباطی با توافق هسته ای و لغو تحریمها نداشته و ندارد و پاسخ آنها را باید در عملکرد دولتها در حوزه های مختلف جستجو کرد. با این تفسیر، به نظر می رسد تب شادی از بابت حصول توافق یک تب زودگذر باشد، تبی که پس از فروکش کردن موج احساسات و هیجانات اجتماعی، در ساحت عمل شاید تغییر محسوسی در وضعیت اقتصاد و صنعت ملی به وجود نیاورد.
کد مطلب : ۵۸۶۰
