شهرزاد و صندوق ذخیره فرهنگیان

به گزارش "حافظ نیوز" برپا شدن کمپین «نه به شهرزاد» توسط گروهی در شبکه های اجتماعی و فضای رسانه ای کشور، این پرسش را پیش آورده که آیا آنچه به عنوان هزینه کردن پول های آلوده در حوزه سینما خوانده می شود تنها می تواند دامن سرمایه گذاران و سازندگان سریال «شهرزاد» را بگیرد یا در صورت تمرکز بر چنین مسئله ای، طیف وسیعی از سرمایه گذاران و تهیه کنندگان سینما با «چالش شفافیت مالی» مواجه می شوند؟

 

همزمان با نخستین گام‌های پس از پیش تولید و آغاز تولید فصل دوم سریال «شهرزاد» ـ که با تهیه کنندگی محمد امامی ساخته می‌شد ـ سرمایه گذار و تهیه کننده این سریال بازداشت و اندکی بعد اعلام شد که بازداشت امامی به فساد مالى رخ داده در صندوق فرهنگيان کشور مرتبط است. این مسائل به صورت غیرمستقیم توسط برخی تهیه کنندگان رقیب در زمان عرضه فصل اول شهرزاد نیز مطرح می شود اما پس از گرفتار شدن امامی، به شکل شفاف تری انگشت های اتهام به سمت سرمایه گذار شهرزاد نشانه رفت.

 

در شرایطی که تهیه کننده شهرزاد ماه های اخیر در زندان سپری کرد، به جز اشارات کوتاه برخی عوامل این سریال و اطلاعیه ای که اخیراً درباره این سریال صادر شد، شاهد واکنش جدی نسبت به حجم وسیع حواشی مطرح شده درباره این سریال نبوده ایم و اطلاعیه اخیر نیز پس از به راه افتادن کمپین «نه به شهرزاد» صادر شد؛ کمپینی که با هدف تحریم فصل دوم این سریال به واسطه استفاده از پول های آلوده توسط گروهی در شبکه های اجتماعی و برخی از رسانه ها به راه افتاد.

 

البته این اطلاعیه نیز نه دفاعیه ای برای عقبه مالی این سریال، بلکه صرفاً با هدف تبری جستن سینماگران مشغول در این پروژه بود. در بخشی از این اطلاعیه تاکید شده بود: «سوابق و پیشینه کاری عوامل هنری سریال شهرزاد بر اغلب ایرانیان علاقه مند به هنر نمایش پوشیده نیست و به نیکی آگاهند که هنرمندان مزبور در زمره خوشنام ترین و شریف ترین و مستقل ترین افراد حرفه خویش محسوب می شوند و سالیان زیادی را صرف ساختن آثار ارزشمند فرهنگی و مردمی کرده اند.»

 

در بخشی دیگر از همین اطلاعیه نیز عنوان شده بود: «سریال شهرزاد از روزهای ابتدای عرضه اش تا روزهای پایانی، به دلایل گوناگون حتی یک هفته بی حاشیه به خود ندیده است. هنرمندان سریال شهرزاد ضمن احترام به همه اذهان آزاده و اخلاق محور، تنها انگیزه شان برای ساخت فصل دوم کار، استقبال و همراهی وسیع مردم صادق و صدیقی است که حامیان اصلی سریال بوده و سختی های این مسیر را، بر آنها هموار کرده و می کنند.» و در نهایت سازندگان این سریال تاکید کرده اند تا صدور یک حکم قانونی، به نشانه حرفه ای گری، به تولید این سریال ادامه خواهند داد.

 

با این حال نقدها ادامه یافت و منتقدان موضوعات حساسی را مطرح کردند، از جمله اینکه: «شرکت‌کنندگان در فراخوان «نه به شهرزاد»، با استناد به دستگیری محمد مهدی امامی و اظهارات هادی رضوی کماکان خواهان پاسخگویی عوامل این مجموعه هستند اما عوامل سریال شهرزاد پرسشگران را در حساب های مجازی خود بلاک کرده‌اند و آن‌طور که از شواهد امر برمی‌آید بسرعت و در سکوت خبری در حال فیلمبرداری هستند تا قبل از روشن شدن وضعیت سرمایه، ساخت سریال را به اتمام برسانند.»

 

حتی در این زمینه پیشنهادهای معناداری نیز ارائه شده، از جمله اینکه: «اگر پولهای کثیف را مسترد کنند، می توانند با پیش فروش سریال، پولهای سفید مردم را وثیقه ادامه کارشان قرار دهند. در این صورت همه می دانند هنرمند بخاطر فهم متعالی اش با کار طیبانه همراه است و اگر این اتفاق نیفتد بر ماست با شدت دادن به رفتارهایمان نگذاریم ویروس پولهای سیاه کل هنر را وادار به خودکشی خود خواسته کند.»

 

البته این پیشنهادها عمدتاً غیرعملیاتی و بیشتر برای ارائه یک ژست منطقی برای این کمپین است، چرا که این سریال صاحب قانونی دارد و با وجود محبوس بودن این شخص، حق مالکیت از او و تعهد ادامه تولید این سریال از سازندگان و عوامل فعال در آن که مطابق با قراردادی مشغول به فعالیت شده اند سلب نمی شود و اتفاقاً اگر این چهره ها برای اعتبار خودشان اقدام به توقف تولید این سریال نمایند، رفتاری غیر حرفه ای و غیرقابل دفاع را در پیش گرفته اند.

 

 

سینماگران سنگ ها را به زمین بیاندازند!

 

بدون تردید تولید یک محصول با سرمایه فرهنگیان -در صورت اثبات- قابل دفاع نیست اما اگر قرار باشد چنین نگاهی را در پیش گرفت باید کمپین «نه به سینمای ایران» را در دستور کار قرار دارد، چرا که وضعیت مالی بسیاری از فیلم های سینمایی به اندازه «شهرزاد» مشکوک و غیرقابل توجیه است. در سال های اخیر تولید فیلم سینمایی با بودجه کمتر از یک میلیارد تومان -و در سال جاری با کمتر از یک و نیم میلیارد تومان- تقریباً غیرممکن است و طبیعتاً فیلم سینمایی که چنین هزینه تولیدی داشته باشد، باید 2.5 تا سه برابر هزینه تولیدش فروش داشته باشد تا سرمایه گذاری اولیه بازگردد و سپس نوبت به سوددهی می رسد.

 

مطابق با فرمول مرسوم، 47.5 درصد فروش به صاحب سینما، 47.5 درصد به تهیه کننده و 5 درصد باقی مانده به عنوان عوارض به شهرداری می رسد. از رقم 47.5 درصدی که به تهیه کننده می رسد، حدود 20 درصد به پخش کننده فیلم سینمایی تعلق می گیرد و در نهایت درصد قابل توجهی نیز به عنوان هزینه تبلیغات کسر می شود که در نهایت چیزی در حدود 35 درصد کل فروش نصیب تهیه کننده می شود. بهترین فیلم ها در شبکه نمایش خانگی 300 میلیون تومان فروخته می شود و به همین دلیل این بخش نیز سهم بزرگی از هزینه تولید را پوشش نمی دهد و حداکثر دستمزد یکی از ستاره های فیلم سینمایی را تامین می کند.

 

با این اوصاف اگر یک فیلم سینمایی با هزینه یک میلیارد تومان تولید شده باشد، باید حدود سه میلیارد تومان بفروشد تا هزینه تولیدش بازگردد. به همین ترتیب اگر یک فیلم سینمایی با دو میلیارد تومان سرمایه گذاری تولید شده باشد، باید حدود شش میلیارد تومان فروش داشته باشد تا بتواند هزینه تولیدش را از گیشه بازگرداند. طبیعتاً اگر فیلم سینمایی سه میلیارد تومان هزینه تولید داشته باشد، نیاز به حدود نه میلیارد تومان فروش داشته باشد تا هزینه تولیدش را در گیشه بازگرداند. 

 

بر اساس همین شیوه محاسبات ساده، فیلمی که بیش از پنج میلیارد تومان فروش داشته باشد، بازگرداندن هزینه تولیدش از گیشه سینمای ایران غیرممکن است، چرا که باید به فروشی بیش از 15 میلیارد تومان دست یابد و رکورد «فروشنده» اصغر فرهادی را بشکند. البته فروش بین المللی نیز می تواند به بازگرداندن بخشی از هزینه تولید فیلم های سینمایی کمک کند اما در شرایطی که معمولاً چنین امکانی برای عمده فیلم های سینمایی فراهم نمی شود، باید درباره واقعیت های سینمای ایران منطبق بر وضعیت موجود سخن به میان آورد.

 

با این محاسبات و همچنین در نظر گرفتن ملاحظاتی نیز «خواب پول» در سینمای ایران، تعداد فیلم هایی که در سال های اخیر به سوددهی رسیده -در طول هر سال- به سختی به تعداد انگشتان دو دست می رسد. با این وجود، اغلب تهیه کنندگانی که در سال های اخیر آثارشان به سوددهی نرسیده، از صحنه حذف نشده اند و به راحتی فیلم های بعدی شان را ساخته اند. اگر قرار باشد سوالی مطرح شود باید از همه این عزیزان پرسید که چرا حاضر به چنین ایثاری هستند و با ساخت هر فیلم سینمایی میپذیرند که ضرری چند صد میلیونی یا میلیاردی را متحمل شوند و در این مسیر یک قدم عقب نمی نشینند؟!