کتاب «آیین‌های مذهبی ثبت‌شده در استان فارس»، نوشته‌ی مژگان ثابت‌قدم، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه، با ویراستاری فاطیما یزدانی، از سوی انتشارات نویسندگان پارس رونمایی شد.
به بهانه هفته کتاب در فارس؛
رونمایی از کتاب «آیین‌های مذهبی ثبت‌شده در استان فارس»
تاریخ انتشارپنجشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۴ ساعت ۱۷:۴۴
رونمایی از کتاب «آیین‌های مذهبی ثبت‌شده در استان فارس»
کتاب «آیین‌های مذهبی ثبت‌شده در استان فارس»، نوشته‌ی مژگان ثابت‌قدم، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه، با ویراستاری فاطیما یزدانی، از سوی انتشارات نویسندگان پارس رونمایی شد.
مژگان ثابت‌قدم، نویسنده این کتاب گفت:
«طبق مفاد کنوانسیون حفاظت از میراث ناملموس، یکی از بزرگترین بلایای حوزه فرهنگ در چند دهه اخیر، روند یکسان‌سازی و شبیه‌شدن جوامع به یکدیگر است. متاسفانه این شبیه‌شدن در پوشاک، خوراک، رفتار، ادبیات و حتی آرزوها و جهان‌بینی گسترش یافته است. مهم‌ترین عواملی که برای این بلای جهانی ذکر می‌شود می‌توان به پدیده جهانی‌شدن، مهاجرت و نابودی اشکال سنتی زندگی اشاره کرد. یکسان‌سازی و شبیه‌شدن، باعث کم‌ارزش‌شدن و نهایتاً گسترش از خود‌بیگانگی و بی‌هویتی انسان‌ها و بی‌انگیزگی بشر در زندگی می‌شود.
جهانی‌شدن و دوری از هویت‌های بومی و عناصر محلی می‌تواند انسان امروز را به پوچی، بیهودگی و فساد بکشاند. زیرا که انسان‌ها با تفاوت و تنوع فرهنگی‌شان ارزشمند و زیبا هستند و همین تنوع و تفاوت‌ها میان جوامع انگیزه تداوم زندگی را ایجاد می‌کند. رویکرد کنوانسیون میراث ناملموس به تنوع فرهنگی منطبق با آیه شریفه 31 از سوره حجرات است که می‌فرماید: ای مردم ما شما را از یک زن و مرد آفریدیم و به صورت اقوام و قبایل مختلف در آورده‌ایم تا یکدیگر را بشناسید.
طبق این آیه شریفه، تفاوت‌ها و تنوع میان اقوام و قبایل، باعث ایجاد انگیزه برای شناخت و درک یکدیگر و در نهایت احترام متقابل می‌شود.
میراث ناملموس می‌تواند زمینه‌های گفت‌و‌گو درک متقابل و تعامل را در میان جوامع گوناگون فراهم کند و در نهایت صلح و آشتی را در جهان حکمفرما کند. به عنوان مثال آشنایی و اطلاع اعضای یک قوم از یک آیین متفاوت در قوم دیگر یا یک ملت از ملت دیگر یا پیروان یک دین از دین دیگر باعث ترغیب آنها به شناخت، احترام و گفت و گو با یکدیگر می‌شود. چنان‌که هنگام برگزاری مراسم ماه محرم در کشور عزیزمان اکثر اقلیت‌های مذهبی در این مراسم شرکت می‌کنند و به امام حسین(ع) و یارانش عرض ارادت دارند.
حفاظت از این آیین‌ها توسط خانواده‌ها و گروه‌های اجتماعی صورت می‌گیرد. این آیین‌ها متنوع و بی‌شمارند که هر کدام برای یک نقطه از کشور به ثبت رسیده است. این آثار ضمن تشابهات، تفاوت‌های فراوانی دارد که باعث وحدت در میان اقوام و گروه‌های ساکن ایران گردیده است. از این رو، ثبت و ضبط این آثار اعم از ادبیات شفاهی، موسیقی سنتی و بومی، آیین‌های مربوط به ماه‌های شمسی و قمری، دانش‌های بومی که با شتاب در حال تغییر و تحول هستند ضروری است. بنابر همین اندیشه، بر آن شدیم تا موارد خاصی که در استان پهناور فارس وجود دارد را ابتدا شناسایی و سپس در فهرست آثار ملی به ثبت برسانیم. این کتاب، آیین‌هایی مذهبی و عاشورایی و همچنین برخی مراسم مربوط به سال قمری در استان فارس است که در فهرست آثار ملی ثبت شده یا در انتظار گرفتن شماره ثبت است. اساس و پایه مطالعات نگارش این کتاب، به صورت میدانی و کتابخانه‌ای است و هدف ضبط و ثبت صورت‌های رفتاری فرهنگ مردم منطقه بدون اظهار نظر و دخل و تصرف بوده است.»
دکتر بهزاد مریدی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس، نیز در یادداشتی با عنوان « فارس گنجینه‌ی آیین‌ها» درباره این کتاب، آورده است:
«استان فارس، سرزمینی کهن با هزاران سال پیشینه‌ی فرهنگی و معنوی، مزیّن به آیین‌هایی است که هر یک همچون نگین، بر تارک هویت ایرانی و اسلامی می‌درخشند. آیین‌های مذهبی، نه تنها یادگار نسل‌های پیشین، بلکه شریان‌های زنده‌ای هستند که باور، عشق و معنویت مردمان این دیار را از گذشته‌های دور تا امروز پیوند می‌زنند. ثبت و مستندسازی این آیین‌ها، فراتر از یک وظیفه اداری؛ رسالتی است ملی، فرهنگی، علمی و اخلاقی. زیرا هر آیین، ژرفای اندیشه و احساس یک ملت را در خود نهفته دارد و فراموشی آن، به معنای گسستن رشته‌ای از حافظه‌ی تاریخی ماست. فارس، با برخورداری از گستره‌ای کم‌نظیر از تنوع آیین‌های مذهبی، به مثابه گنجینه‌ای زنده از فرهنگ ایران زمین، نیازمند نگاه پژوهش‌گرانه و مسئولانه به این میراث است.
اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان، خود را متعهد می‌داند تا با رویکرد علمی، بهره‌گیری از پژوهشگران متعهد؛ و اتکا به منابع معتبر، آیین‌ها را در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت و با مستندسازی دقیق، نسل امروز و فردا را از این سرچشمه‌های معنا بهره‌مند سازد. این کتاب که به اهتمام بانو «مژگان ثابت‌قدم» و با همکاری انتشارات نویسندگان پارس، تدوین شده، گامی استوار در مسیر صیانت از میراث ناملموس فارس محسوب می‌شود. امید است با چنین تلاش‌هایی، چراغ آیین‌های مذهبی این سرزمین، همواره فروزان بماند و فرهنگ و ایمان مردم، همچون همیشه، در متن تاریخ ایران تداوم یابد.»
کرامت یزدانی(اشک)، ناشر این کتاب هم گفت:
«به طور کلی، در فهرست ثبت‌های ملی، آیین‌های محرم، گسترده‌ترین و پرتعدادترین گروه این فهرست را شامل می‌شود. آیین‌هایی مانند «عم‌کبار» در خرم‌بید و «طبق‌کشی» در قزوین، «خیمه‌سوزان» در طاقانک، «چهل‌منبرون» در گرگان، روز «هشتم و یازدهم» در زنجان، «کرپ‌زنی و سنگ‌زنی» در چندین استان، «پولکه‌گردانی»، «تشت‌گذاری و شاخسین» در آذربایجان، «شروه‌خوانی» و « خیام‌خوانی» در بوشهر، «حجله‌گردانی» در میناب، «گل‌مالی» در لرستان و «نخل‌گردانی» در بسیاری از مناطق کشور را از این نمونه سنت‌ها در محرم است که در فهرست ملی ایران به ثبت رسیده‌اند.بسیاری از آئین‌های مردمی، شاخص‌های محلی را در خود حمل می‌کنند، لذا هریک به تنهایی قابل ثبت و بررسی است. حتی اگر دو تعزیه در یک روستا اجرا شود، چنانچه دارای تفاوت‌هایی با یکدیگر باشند، هر کدام باید جداگانه در فهرست میراث ناملموس به ثبت برسند، این کار باعث می‌شود به هریک از تعزیه‌ها، هویت مستقل داده شده و اجرا کنندگان انگیزه‌ی بیشتری برای ادامه و حفاظت از آن داشته باشند. سبک خاص برگزاری برخی از آیین‌های سنتی که مردم فارس در این ایام محرم و صفر برگزار می‌کنند از قدمت زیادی برخوردار است که حتی نام تعدادی از آنها در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است.
آیین‌های عاشورایی، مانند مراسم سینه‌زنی قطاری در شیراز، چارچوگردانی و چک‌چکو در استهبان، عم‌کبار و تعزیه در خرم‌بید، خیمه‌های برافراشته و تعزیه در زرقان، تعزیه صحرا‌رود فسا، مراسم عاشورای روستای دوان کازرون، تعزیه مرودشت، مراسم پرچم سرخ حسینی در فورگ داراب، مراسم عزاداری لار، چاووش‌خوانی اول محرم در بوانات، تعزیه شیراز و کازرون، در فهرست آثار معنوی کشور به عنوان آثار ناملموس به ثبت رسیده‌اند. سرکارخانم مژگان ثابت‌قدم، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ و ادببات عامه، در این کتاب، به خوبی، این آیین‌های ثبت شده را تشریح کرده است. باشد که این کتاب مورد پسند همگان واقع گردد.»
یادآور می‌شود که کتاب «آیین‌های مذهبی ثبت‌شده در استان فارس»، نوشته‌ی مژگان ثابت‌قدم، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه، با ویراستاری فاطیما یزدانی، در ۲۰۰ صفحه به صورت رنگی در قطع رقعی، توسط انتشارات نویسندگان پارس در آبان ماه جاری منتشر شده است.
گزارشگر : محمدمهدی اسدزاده
کد مطلب : ۲۹۸۰۳
مریدی پشت خط سامد
